Beslenme ve Yaşam Tarzı Unsurları
BESLENME VE YAŞAM TARZI UNSURLARI
1. Folat; B6 ve B12 vitaminleri: Folat; B6 ve B12 vitaminlerini içeren bu B vitamini grubu; plazma homosistein düzeylerinin ve bazı hayati süreçlerin düzenlenmesinde görev almaktadır. Bu vitaminlerin eksikliği ya da yetersiz metabolizması; kardiyovasküler hastalıkların ve gelişmekte olan fetüste nöral tüp defektlerinin insidanslarının artmasıyla; ayrıca daha az sıklıkla da kanser ve artrit gibi kronik hastalıklarla ilişkilendirilmektedir.
2. Meyve ve sebzeler: Meyve ve sebzeler; plazma glikoz seviyesini kontrol etmeye; plazma kolesterol düzeylerini azaltmaya ve kolon kanseri riskini düşürmeye yardımcı olan yüksek besinsel lifler içermektedirler. Ayrıca koroner arter hastalıkları ve pek çok kanser riskini azalttıkları bilinen önemli antioksidanlar ve fitokimyasalları da bol miktarda içermektedirler.
3. Brasika sebzeleri: Brasika sebzeleri; kanser ve kalp hastalığı gibi hastalıklara karşı koruma sağlayabilen glikozinolat adı verilen maddeleri içermektedirler. Bu maddeler vücudun toksik maddelerden arınması için çalışan detoksifikasyon enzimlerini aktive etmektedirler.
4. Alyum sebzeleri: Alyum sebzelerinde bulunan sülfid bileşenleri; detoksifikasyon enzimlerinin aktivitelerini arttırmaktadırlar. Bu sebzeler; özellikle de sarımsak; antioksidan özellikler de sergilemektedirler.
5. Antioksidanlar: Besinsel antioksidanlar; reaktif oksijen türleri tarafından oluşturulan oksidatif hasara karşı önemli bir defans oluşturmaktadırlar. En iyi antioksidan kaynakları sebze ve meyveler; kırmızı şarap; yeşil çay ve soyadır. Sebze ve meyve tüketiminin düşük tutulmasının; oksidatif hasara bağlı hastalık riskini arttırdığı gösterilmiştir.
6. Kalsiyum: Kalsiyum kemiklerin gelişimi ve kuvvetlendirilmesi için olmazsa olmaz bir mineraldir. Besinlerden yetersiz kalsiyum alımı; kemiklerin zayıflaması ile sonuçlanabilir ve osteoporoza neden olabilir.
7. D vitamini: D vitamini plazma da normal kalsiyum ve fosfor düzeylerinin korunmasını sağlamakta; ayrıca güçlü kemiklerin oluşturulabilmesi için kalsiyum emilimine yardımcı olmaktadır.
8. Kafein: Kafein; merkezi sinir sistemini etkileyen hafif bir uyarıcıdır. Aşırı kafein alımı; ters bir etkiyle vitamin ve mineral emilimini engelleyerek kemik sağlığını da etkileyebilir.
9. Rafine karbonhidratlar: Rafine karbonhidratlar açısından yüksek bir beslenme; azalmış insülin duyarlılığı ve kardiyovasküler hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Bu çeşit karbonhidratlar plazmada yükselmiş trigliserid düzeylerini tetikleyebilir; iyi kolesterol düzeylerini azaltabilir ve insülin düzeylerini arttırabilirler.
10. Doymuş yağlar: Doymuş yağlar ve trans-yağ asitleri; birçok kronik hastalık riskini; özellikle de kardiyovasküler hastalıklar ve kanser riskini arttırmaktadırlar.
11. Kolesterol: Vücutta aşırı kolesterol; kardiyovasküler hastalık ve felç gelişmesine neden olabilmektedir. Besinsel kolesterolün alımını sınırlandırmak ve plazmadaki iyi ve kötü kolesterol düzeyleri arasında sağlıklı bir oran sağlamak önemlidir.
12. Omega-3 yağ asitleri: Omega-3 yağ asitleri; en yüksek miktarlarda balık yağında bulunan doymamış yağ asitleridir. Omega-3 yağ asitlerinden zengin bir beslenmenin; koroner kalp hastalığı ve felç riskini azalttığı gösterilmiştir.
13. Tütün: Tütün kullanımı; özellikle sigara içmek; önlenebilir ölümlerin başta gelen nedenidir. Tütün kullanımı; akciğer kanseri; koroner kalp hastalığı; amfizem ve diğer solunum yolu hastalıkları dahil olmak üzere tüm majör organ sistemlerinin hastalıklarını negatif etkileyen majör bir risk faktörüdür
14. Vücut ağırlığı: Beden Kitle indeksi (BKI); erişkinlerde düşük vücut ağırlığı; normal vücut ağırlığı ve aşırı vücut ağırlığının uluslararası düzeyde kabul edilmiş bir göstergesidir. Hipertansiyon; diyabet; kalp hastalığı; hiperlipidemi; obezite gibi vücut ağırlığıyla ilişkili hastalıkların insidansı gelişmiş ülkelerde artmaya başlamıştır.
15. Fiziksel aktivite: Düzenli yapılan fiziksel aktivite; kalp hastalığı; diyabet; yüksek tansiyon ve kolon kanseri riskini azaltabilir. Vücut ağırlığını korumaya. sağlıklı ve güçlü kemik; kas ve eklem oluşturmaya ve korumaya yardımcı olur.