ŞEKER HASTALIĞI (Diabetes Mellitus)


Doç. Dr. Yüksel ALTUNTAŞ
Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi;
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Klinik Şefi

Diabet halk arasında bilinen ismiyle ‘’şeker hastalığı’’; kan şekerinin normalden yüksek olmasıdır (kan şekerinin 126 mg’den yüksek olması). Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı); pankreas tarafından yapılan insulin hormonunun yetersiz olması veya etkisizliği sonucu gelişen metabolik bir hastalıktır.

Türkiye’de Diyabet Sıklığı % 7.2 ; gizli şeker hastalığı (Bozulmuş Glukoz Toleransı) %6.7 Buna göre her 3 diyabetikten biri hastalığı olduğunu bilmemektedir

İnsülin; yaşamın devam edebilmesi için hücrelerimizde “yakıt” olarak kullanılan glukozun (şekerin) hücre içine girmesini sağlayan bir hormondur.. Tip 1 ve Tip 2 vede gebelikte ortaya çıkan diabet olmak üzere başlıca 3 tür şeker hastalığı vardır..



Tip 1 Diyabet

• Pankreasta insülin üreten hücrelerde oluşan hasar sonucu gelişir

• Daha çok çocukluk ve gençlik çağı hastalığıdır fakat erişkin yaşta da görülür

• Hastalar genellikle zayıf veya normal kiloludurlar

• Tedavi yalnızca insülin kullanmak şeklindedir

Tip 2 Diyabet

•Anasorun insülinin etkisizliğidir
•Genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıkar. Çoçukluk çağında artmaya başlamıştır.
•Hastaların % 80’i fazla kiloludurlar
•Tedavi için çoğunlukla şeker düşürücü haplar kullanılır; bazı hastalarda insülin kullanmak gerekir.
Gebelik Diabeti
Gebelikte ortaya çıkan ve de gebelik sonrası kaybolan şeker hastalığı durumudur.

Şeker hastalığı belirtileri



Belirtiler

Çok su içme

Çok idrara çıkma

İştah fazlalığı

Halsizlik

Görme bozuklukları

Cinsel yetersizlik

Kilo düzensizlikleri

İnfeksiyonlara eğilim

Ayaklarda; ellerde uyuşukluk; his kusurları


ERKEN DÖNEM DE YOL AÇTIĞI BOZUKLUKLAR(KOMPLİKASYONLAR)

• Hipoglisemi (Düşük şeker koması)

• Diyabetik ketoasidoz (Yüksek şeker koması)

• Hiperozmolar nonketotik koma ( Yüksek şeker koması)

• Laktik Asidoz

GEÇ DÖNEMDE YOL AÇTIĞI BOZUKLUKLAR (KOMPLİKASYONLAR)

• Hipertansiyon

• Koroner Kalb Hastalığı

• Büyük Damarlarda Bozukluk (Ayak; beyin gibi)

• Nöropati (Sinirlerde bozukluk: Ayaklarda uyuşma;yanma;keçeleşme)


• Nefropati (Böbreklerde bozukluk)

• Retinopati (Gözlerde bozukluk)

• Cinsel işlev bozukluğu
Tedavi

Diyet

Düzenli egzersiz ( haftada 150 dakika; kesintisiz tempolu yürüyüş)

İlaç Tedavisi (İnsülin; Hap; inhale insülin)

Diabet Eğitimi

Diyabet Tanısı Nasıl Konulur; Kimler Risk Altındadır?

Nasıl Tanı Koyabiliriz?

• Açlık Kan Şeker Ölçümleri

• Şeker Yükleme Testi

45 yaşına gelen her birey; hiçbir yakınması olmasa bile her 3 yılda bir

açlık kan şekerine baktırmalıdır.

Şeker Hastalığı İçin Riskli Kişiler

Ailesinde şeker hastası; yüksek tansiyonlu; şişman; kalp hastası; kan yağları yüksek olan kişi sayısı fazla olan bireyler şeker hastalığı riski taşıyan kişilerdir.

Ayrıca kilolu; çok acıkan; açlığa tahammül edemeyen; genç yaşta olduğu halde tansiyonu yüksek; genç yaşta olduğu halde Kolesterol (>200 mg/dl) ve Trigliserid

(>200 mg/dl) değerleri yüksek olan bireyler; 4 kilonun üzerinde çocuk doğuran kadınlar şeker hastalığı riski taşıyan kişilerdir.

Riskli olan kişiler 30 yaşından itibaren hiçbir yakınması olmasa bile her yıl açlık kan şekerine baktırmalıdır.

Şeker Hastalığının Ekonomik Maliyeti


Diyabetik bir bireye hastalığı için yapılan direkt yıllık harcama

1100-1200 USD

Bu miktarın yaklaşık yarısı tedavi için yapılan harcamalardan kaynaklanmaktadır

Hastaların % 70.1’inde bir veya birden fazla kronik komplikasyon vardır

Koplikasyon varlığında total direkt maliyet 3 misli artmaktadır

Bir hasta herhangi bir nedenle hastaneye yatırıldığında maliyet 6.5 misli artar

Türkiye’de diyabetiklere yapılan total harcama 1.1-2.5 milyar USD’dır.

Komplikasyon sıklığında her %10’luk artış; maliyette yılda 180-190 milyon USD’lık artışa neden olacaktır



Hastalığa Gereken Önemin Verilmesi
• Şeker Hastalığı; ABD’de ölüm nedenleri arasında dördüncü sıradadır (AIDS; Göğüs kanseri; lösemi; karaciğer sirozu gibi birçok hastalıklardan çok daha yüksek)

• Şeker hastalarında kalb hastalıkları 3-8 misli daha artmıştır

• Şeker Hastalığı; 20 yaş ve üstü grupta en sık görme kaybı nedenidir

• Böbrek yetersizliği vakalarının 1/3’ünden fazlası diyabetiktir

• ABD’de yıllık bacak amputasyonlarının yarısının nedenidir

• İyi takib edilmemiş gebeliklerde doğumsal sakatlık ve çocuk ölümleri 2-4 kat daha fazladır

Diabet Eğitimi

• Hastalığın kontrol altına alınmasıyla komplikasyonlar ortalama % 60 oranında azaltılabilir

• Diyabet eğitimi verilen hastalarda;

• İlaç kullanımını % 15-20

• Bacak amputasyonlarını % 50

• Diğer komplikasyonları % 30

• Total harcamaları % 15 oranında azaltmak mümkündür

Böbrek yetersizliği nedeniyle bir hasta için harcanan para; bir hastaya 15 yıl boyunca ücretsiz insulin ve ücretsiz kan şeker ölçüm çubuğu vermek için harcanan paraya eşdeğerdir.