Son günlerde şişmanlık; çocuk; genç; yaşlı herkesin ortak sorunu haline geldi. Dünya Sağlık Örgütü’nün bildirdiği verilere göreyse; çocukluk çağında görülen şişmanlık; yeniçağın büyük bir sorunu haline gelmiş durumda. En temel nedenleri; artan besin tüketimi ve azalan fiziksel aktivite olmakla birlikte; şişmanlığın beraberinde çok büyük sağlık riskleri getirdiği de bilinen bir gerçek. İdeal kilolarından daha fazla kiloya sahip –halk arasında toplu olarak adlandırılan grup- veya şişman çocukların; ileriki yaşlarında diyabet; kalp hastalıkları; yüksek tansiyon ve eklem rahatsızlıkları gibi hastalıklara yakalanma riski; normal ağırlığa sahip çocuklara göre daha fazla. Bu durumda; yapılması gereken bir şey var ki; o da tabiî ki çocuğun kilo vermesini sağlamak. Fakat kilo kaybının bilimsel veriler ışığında ve bir uzman eşliğinde gerçekleştirilmesi; çocuklarda da; yetişkinlerde olduğu gibi çok önemlidir. Uygun olmayan zayıflama yöntemleri ile çocukta yemekten soğuma; gizli yeme sendromları gibi beslenme bozuklukları oluşabileceği gibi; normal büyüme ve gelişmesinde de eksiklik oluşabilir. Bir beslenme ve diyet uzmanı rehberliğinde uygulanacak; yaşına uygun beslenme programı; yine yaşına uygun fiziksel aktivite programı ile desteklendiğinde; çocuğun sağlıklı bir şekilde zayıflayacağı ve herhangi bir beslenme problemi ile karşılaşmayacağı bilinmelidir.
Çocuklarda şişmanlığın bazı nedenleri vardır. Bu nedenler arasında; fazla yeme; hareketsiz yaşam en sık görülen sebepler iken; hormonal veya psikolojik nedenler ile de şişmanlık oluşabilmektedir. Bu nedenle; aşırı şişman çocukların genel sağlık muayenesinden geçtikten sonra; zayıflama programına alınmaları gerekmektedir. Zayıflama programında dikkat edilmesi gereken faktörler şu şekilde sıralanabilir:
** Çocuğun yaşına; cinsiyetine; gelişimine ve fiziksel aktivitesine göre hazırlanmış diyet uygulanmalıdır. Başka bir çocuk veya yetişkin için hazırlanmış diyet kesinlikle uygulanmamalıdır.
** Çok düşük kalorili diyetler; hızlı kilo verdiren diyetler; tek besinden oluşan diyetler; kesinlikle şişmanlığının tedavisinde kullanılmamalıdır. Zayıflama ilaçları ve iştahı azaltan beslenme ürünleri; yan etkilerinden ötürü çocukların ağırlık kaybetmesi için kullanılmamalıdır. Şişmanlığın tedavisinde kullanılan ameliyatların da; çocuklar için uygun olmadığı bilinmektedir.
** Kilolu çocukların; anne ve babalarına bakıldığında genellikle birinin veya ikisinin birden kilolu olduğu görülür. Bu tip ailelerde şişmanlık yanlış beslenme alışkanlıklarından kaynaklanmaktadır. Ailenin yanlış beslenme alışkanlıklarını düzeltmesi; çocuğunda daha kolay kilo kaybetmesine ve en önemlisi doğru beslenme alışkanlıkları kazanmasına yardımcı olur.
** Canı sıkılmış çocuğu eğlendirmek; çocuğu ödüllendirmek gibi sebeplerle; çocuğa besin verilmemelidir. Çocuk; neyi ne kadar ve neden yediğini öğrenerek besin tüketmelidir. Bu nedenle; evde ve okulda öğün düzeninin olması gereklidir.
** Çocuğun; televizyon veya bilgisayar karşısında yemek yemesine izin verilmemelidir. Bu şekilde ne tükettiğini anlayamayacağından dolayı; daha fazla besin tüketir. Aile sofralarında sohbet ederek ve çok çiğnenerek tüketilecek bir öğün çok daha sağlıklı olacaktır.
** Çocuğun hareketli olması sağlanmalıdır. Sokaklarda oyun oynama döneminin bittiği bu günlerde; çocukların evde daha fazla vakit geçirdiği bilinmektedir. Fakat sağlıklı büyüme ve gelişme için hareket gereklidir. Bu nedenle çocukların; bisiklete binmesi; top oynaması veya sevdiği bir spor dalı ile uğraşması açısından çocuklara destek verilmelidir.
** Şişman çocuğun; şekerli ve yağlı besin tüketimi azaltılmalıdır. Bu besinler; büyüme ve gelişme için gerekli olan vitamin ve minerallerden fakir olmasının yanı sıra; enerji yüklüdürler. Bu besinler yerine; sebze ve meyve tüketimi desteklenmelidir. Başta şekerli ve yağlı besinlerden vazgeçmemek için sebze ve meyveyi reddetse de; sizin desteğinizle kısa zamanda tüketime alışacak ve abur cubur besinlerden uzaklaşacaktır.
** Şişman çocuğun zayıflama programını reddetmemesi ve kilo kaybettikten sonra ideal kilosunda ve tekrar kilo almadan yaşamını devam ettirebilmesi için; çocuğa doğru beslenmenin öğretilmesi gerekmektedir. Besinlerin sağlık ile olan ilişkilerinin ve sağlıklı beslenme uygulamalarının çocuğa anlayabileceği ve kolay sıkılmayacağı bir dilde anlatılması programın başarısı için kesinlikle gereklidir.
** Şişman çocuğa; sosyal yaşamını kısıtlamayan; esnek beslenme önerileri ve beslenme eğitimi ile desteklenmiş; sağlık kontrollerinin aksatılmadığı bir zayıflama programı uygulanmalıdır.
Sağlıklı günler dilerim…
Eskişehir Anadolu Gazetesi nde 11.02.2007 tarihinde yayınlanmıştır.