Bruksizm ( diş gıcırdatma - diş sıkma); bilinçsiz olarak güçlü çene hareketlerinin neden olduğu çeneleri sıkma; diş leri gıcırdatma olayıdır.

Daha çok uyku sırasında meydana gelmesine rağmen; gün içinde stresin yoğun olduğu zamanlarda da olabilmektedir.

Toplumumuzda sık rastlanır. Genellikle bu alışkanlığa sahip bireyler bunun farkında değillerdir.

Sebepler

• Stres

Vücutta stres belirtilerinin ilk görüldüğü yer ağız dokularıdır. Stres; bruksizmin hem oluş nedeni hem de olayın şiddetini artıran en önemli faktördür. Aşırı sinirli; hassas; titiz bir yapıya sahip olmak stresin kaynağı olabilir.

• Dişlerin kapanış şeklinin bozuk olması

Dişlerin diziliş ve sıralanışındaki bozukluklar (Malokluzyon) ve eksik diş lerden kaynaklanır.

• Yanlış çiğneme alışkanlıkları
• Santral sinir sistemi rahatsızlıkları
• Akut Travma (darbe)

Bruksizm kaynağı olarak birkaç sebep bir arada olabilir. Tedavi de buna göre belirlenir.
Diş GıcırdatmaDiş Gıcırdatma

• Belirtiler

1- Aşınma:

Sürtünme sonucunda tüm diş lerin çiğneyici yüzü aşınabilir.

2- Kırılma:

Dişleri sıkma ve gıcırdatma sonucunda ön diş lerin köşelerinde ve arka diş lerin çıkıntılı kısımlarında mikro çatlaklar oluşabilir. Röntgen ile saptanamayan bu çatlaklar zamanla büyüyerek diş lerin kırılmasına neden olabilir.

3- Hassasiyet:

Özellikle soğuğa karşı hassasiyet gelişebilir. Ani diş sızlamaları olabilir.

4- Dişeti çekilmesi:

İlerleyen yaşa bağlı diş eti çekilmesi ya da aşırı baskı uygulanarak yapılan diş fırçalaması haricinde; bruksizm hastalığı da diş eti çekilmesine neden olabilir. Farklı olarak çekilmenin yanısıra; diş in boynunda diş eti hizasında çentik şeklinde aşınmalar da görülebilir.

5- Sallanma:

Gıcırdatma ile yaratılan aşırı basınç sonucu diş lerin köklerini saran ( diş -kemik arası) kas dokusu zedelenir; böylece kemik desteği azalır ve diş ler sallanabilir. Bu durumu telafi etmek için diş lerin kökleri hizasında ekstra kemik çıkıntıları gelişebilir.

6- Dişeti kanaması:

Özellikle hijyen eksikliği ve diş taşı varsa; gıcırdatma ile diş etlerinde kanamalar meydana gelebilir.

7- Yanaklarda irritasyon (tahriş):

Kasların aşırı faaliyeti sonucu; diş lerin birbirlerine temas ettikleri kapanış çizgisi hizasında; yanakların iç kısmında kabartı oluşabilir. Bu oluşum sonrası istemsiz yanak ısırma halleriyle karşılabilir.

8- Kas ve baş ağrısı:

Özellikle şakak ve yanak bölgesindeki kasların aşırı çalışması bu bölgelerde kas ağrısına neden olabilir. Kas ağrısı zaman zaman baş ağrısı şeklinde kendini gösterebilir.

9- Çene ekleminde ağrı:

Çene eklemine aşırı yüklenilmesi nedeni ile eklemde ağrı; çıtırtı şeklinde ses ve kilitlenme olabilir.

Bu belirtiler diş gıcırdatmasının hemen başlangıcından itibaren ortaya çıkmayabilir; olayın şiddetine ve süresine göre bazen yıllar sonra görülebilir. Çoğunlukla belirtilerin tümü birden olmayabilir. Bazen çok az belirti gösterebilir.

• Tedavi

1- Ağız içi

Diş hekiminin yaptığı tedavide öncelikli amaç; diş ler ile çene ekleminde oluşabilecek kalıcı zararları önlemek ve ağrıyı ortadan kaldırmaktır. Bu nedenle ilk olarak bruksizme sebep olabilecek ağız içi problemlerin giderilmesi gerekir.

Ağızda düzgün bir kapanış sağlamak için eksik diş ler tamamlanmalı; varsa eski dolgu ve kaplamalardaki hatalar düzeltilmelidir.

• Gece Plağı

Daha sonra diş sıkma alışkanlığını engellemek ve ağız içi dokuları korumak için "gece plağı" denilen protezi kullanmak gerekir.

Gece plağı hastanın tercihine göre alt veya üst çene diş lerine yerleştirilecek şekilde yapılabilir.

Gece plağı sert ve yumuşak olmak üzere iki çeşittir.

Her ikisinde de amaç; diş sıkma - gıcırdatma sırasında gelen kuvveti indirgemek ve eşit kuvvet dağılımı yaparak diş ler ile çevre dokuları olası hasarlardan korumaktır.

Ayrıca; gece plağı diş ler arasında 1-2 mm kalınlık yaparak; düzenli kullanımda çene ve eklem kaslarındaki gerilmeyi farklı bir konuma taşır; böylece kişi gece plağı kullanmadığı zamanlarda dahi diş lerini eskisi kadar kuvvetle sıkamaz.

Gece plağı şeffaf olduğu için gün içinde de kullanılabilir; farkedilmez.

Gece plağı; diş gıcırdatması semptomatik tedavisinde kullanılan en önemli araç olmasına rağmen; tek başına yeterli olmayabilir.

2- Ağız dışı

Tedavi sebebe yönelik yapılmalıdır. Bu nedenle hastalığın sergilediği tabloya göre gece koruyucularının yanında bazı ek tedavilerin de uygulanması gerekebilir:

• Stres terapisi (psikolog desteği)
• Rahat uyumayı sağlayıcı önlemler
• Kas gevşetici ilaç uygulaması

Kendinize sorun:

1. Dişlerinizi uyurken gıcırdattığınızı eşiniz ya da ailenizden birisi size söyledi mi?
2. Sabahları uyandığınızda çene-yüz kaslarında ağrı hissediyor musunuz?
3. Sıklıkla baş-boyun ağrılarınız oluyor mu?
4. Boyun ve omuz kısımlarınızda ağrılarınız oluyor mu?
5. Çene eklemlerinizden ses geliyor mu?
6. Sabahları uyandığınızda çene-yüz bölgesinde bir yorgunluk ya da ağrı oluyor mu?
7. Diş dipleriniz sızlıyor mu?
8. Dişlerinizi sıktığınızda ağrınız artıyor mu?
9. Dişlerinizde hassasiyet var mı?
10. Dişlerinizde aşınma var mı?
11. Stresli olduğunuzda diş lerinizi daha çok sıkıyor musunuz?
12. Aşırı sinirli; hassas; titiz bir yapıda mısınız?

Bruksizmin sebep olduğu problemlerin tedavisi mümkünken; bu durumun tamamen ortadan kaldırılması her zaman mümkün değildir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır; tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.