Özgül fobi; klinik olarak az bulunan; fakat toplumda sık olan bir anksiyete(bunaltı) bozukluğunun adıdır. Bu bozukluk bazı nesneler ve durumlara karşı olağandışı korku ve bilinçli kaçınma ile ortaya çıkar.

Korkular; kaçınılan nesneler ve durumlarla karşılaşmak veya bunları aklına getirmek; kişinin kendisinde aşırı olduğunu fark ettiği ciddi bir stres ortaya çıkarır.

Özgül fobinin toplumda görülme oranı bazı çalışmalarda % 25’lere çıkmaktadır. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir. Ailesel özellik gösterebilir.

ÖZELLİKLERİ

1- Özgül bir nesne yada durumun (örn. uçakla seyahat etme; yüksek yerler; hayvanlar; enjeksiyon yapılması; kan görme gibi) varlığı yada böyle bir durumla karşılaşacak olma beklentisi ile başlayan; aşırı ve anlamsız sürekli korku.

2- Fobik uyaranla karşılaşmanın hemen her zaman birden başlayan bir anksiyete tepkisi doğurması. (Bu anksiyete tepkisi duruma bağlı veya durumsal olarak yatkınlık gösterilen bir panik atağı biçimini alabilir) Not: Çocuklarda anksiyete; ağlama; huysuzluk gösterme; donakalma; sıkıca sarılma belirti gösterebilir.

3- Kişi korkusunun aşırı yada anlamsız olduğunu bilmesi. (Çocuklarda bu özellik bulunmayabilir)

4- Fobik durumlardan kaçınılması yada yoğun anksiyete ile bunlara katlanılması.

5- Kişinin kaçınması; anksiyöz beklentisi yada korkulan durumlarda sıkıntı duyması; kişinin olağan günlük işlerini; mesleki (yada eğitimle ilgili) işlevselliğini; toplumsal etkinliklerini yada ilişkilerini bozabilir.

6- 18 yaşın altındakilerde süresinin en az 6 ay olması.

TİPLERİ

1- HAYVAN TİPİ: Korkuyu hayvanlar ve böceklerin başlattığı; daha çocuklukta başlayan tiptir.

2- DOĞAL ÇEVRE TİPİ: Korkuyu fırtına; yüksek yerler yada su gibi doğal çevredeki nesnelerin başlattığı; daha çok çocuklarda başlayan tiptir.

3-KAN-ENJEKSİYON-YARA TİPİ: Korkuyu kan; yara görme; enjeksiyon yada diğer bir cerrahi tıbbi işlem başlatıyorsa. Bu alt tip aileseldir ve çoğu zaman güçlü bir vazovagal tepki(bayılma gibi) ile belirlidir.

4-DURUMSAL TİP: Korkuyu; toplu taşıma araçlarında bulunma; tüneller; köprüler; asansörler; uçakla uçma; araba kullanma yada kapalı yerler gibi özgül bir durum başlatıyorsa. Bu alt tipin başlangıç yaşı dağılımı iki kez doruğa ulaşır. Birinci doruk çocuklukta; ikinci doruk yirmili yaşların ortalarında olur.

5-DİĞER TİP: Korkuyu diğer uyaranlar başlatıyorsa. Bu uyaranlar korkmaya yada soluğun kesilmesine; kusmaya yada hastalığa yakalanmaya yol açabilecek durumlardan kaçınmaya neden olabilir. Örneğin; boşluk fobisi (yani kişi duvarlardan yada fiziksel diğer destek kaynaklarından uzak durur; aşağıya düşecek olmaktan korkar) ve çocukların yüksek seslerden yada özel giysili masal kahramanlarından korkması.

TEDAVİ

Özgül fobi için bulunabile en etkin yöntem davranış tedavisi; özellikle de sistematik desensitizasyondur. Bu yöntemle fobik kişi terapisti tarafından önce hayali ve düşünsel yötemlerle kaçındığı nesne ve durumlarla karşı karşıya getirilir; zamanla kaçındığı kaçındığı nesne ve durumlarla anksiyete duymadan karşılaşabilir düzeye gelmesi beklenir.

İlaç tedavisi daha çok davranışçı tedaviye destek amaçlı kullanılır. Zaman zaman hipnoz; destekleyici tedaviler ve aile tedavileri kullanılabilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır; tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.