DEHB temel olarak dikkat dağınıklığı; aşırı hareketlilik; davranışlarını kontrol etmede zorluk çekme belirtileri gösteren gelişimsel bir bozukluktur. Bu belirtilerden dolayı çocuk ve ergenlerde okulda uyum sorunlarına neden olabilir; ders başarısını etkileyebilir ve çeşitli sosyal sorunlara yol açabilir.
Ülkemizde DEHB %5 oranında görülmektedir.
Bazı çocuklarda dikkat eksikliği bulguları daha ön planda görülürken bazı çocuklarda aşırı hareketlilik ve davranışlarını kontrol edememe bulguları daha ön planda görülebilmektedir.
Dikkat eksikliği ile ilgili bulgular:
-Dikkatini uzun sürdürememe;
-Dikkatini ayrıntılara verememe ve dikkatsizce hatalar yapma;
-Ödev; Okuma gibi dikkat gerektiren işlerden kaçınma;
-Günlük işlerini unutma ve eşyalarını kolayca kaybetme
Hareketlilik-Dürtüsellik ile ilgili bulgular:
-Uzun süre aynı yerde oturmada sıkıntı çekme;
-Çoğu kez kıpırdanma; koşma veya tırmanma;
-Çok konuşma; başkalarının sözünü kesme; araya girme;
-Sabrızlık ve sırasını beklemekte güçlük çekme
DEHB tedavi edilmediğinde çocuk ve gencin okul hayatını olumsuz etkiler; ders başarısını beklenenin altına düşürür; sosyal sorunlar yaşamasına sebep olur.
Sosyal ve davranışsal düzenlemeler yapmak; ailenin ve öğretmenin bilgilendirilmesi ve eğitimi; çocukla bireysel ve destekleyici görüşmeler yapmak tedavide çok önemlidir.
DEHB olan çocukların ailelerine öneriler:
Ailelerin şunu unutmaması gerekir; DEHB olan çocuklar organize olma; planlama ve dikkatlerini sürdürme konusunda çok zorlanırlar; bu nedenle aileler bu konularda çocuklarla işbirliği yapmalı ve yardımcı olmalıdırlar. Davranış sorunları çocuk istediği için değil; kendini engelleyemediğinden ortaya çıkmaktadır.
Ailelerin dikkat etmesi gereken başlıca noktalar:
-Çocuk veya ergen ile iletişim kurarken göz teması kurun; kısa ve net ifadeler kullanmaya çalışın;
-Çocuk ve ergene kural koyarken ebeveynler olarak tutarlı olun; kuralları açık ve kesin olarak koyun ve davranışlarınızla bunu desteklemeye çalışın;
-Sorumluluk veya görev verirken; anlaşıldığınızdan emin olun ve karmaşık görevleri belli sırayla verin;
-Ödev yaparken yardımcı olun; önce ortamı ayarlayıp; televizyon; tablet gibi dikkatini dağıtabilecek aletlerin olmamasına dikkat edin; çalışma ortamının sade olmasına; dikkati dağıtacak nesnelerin olmamasına dikkat edin;
-Beraber çalışırken sabır gösterin; ara vererek sıkılmamasını sağlayın;
-Bir not defteri tutturun; unutabileceği şeyleri yazabileceğini öğretin; ödev ve sorumluluklar için öğretmeni ile işbirliği yapın;
-Ev içerisinde hareket edebilmesi için ortam hazırlamaya çalışın ve fırsat verin;
-Mutlaka bir spor veya sanatsal faaliyete kaydedip bunu takip edin; ilerleme ve başarılarını destekleyin.
DEHB olan çocukların Öğretmenlerine öneriler:
-Öğrenciyi yakınınıza oturtun; konuşurken sık sık göz teması kurmaya özen gösterin; dikkatinin dağıldığını hissettiğinizde tekrar dikkatini toplamaya yardımcı olun;
-Öğrenciyi dikkatini dağıtacak neslerin olduğu bölgelerden uzak oturtmaya dikkat edin; sınıf ortamını düzenli ve sade tutmaya çalışın;
-Öğrencinin olumlu davranışlarını vurgulayarak pekiştirin; olumsuz davranışlarında sakin kalmaya çalışın;
-DEHB li çocuklar kolay kolay kontrol altında tutulamazlar. Sık sık hareket etmeye çalışırlar; öğrenciden sınıf içinde fiziksel hareket gerektiren işlerde yardım isteyin. Böylece öğrenci; enerjisini yararlı işlerde kullanmayı öğrenir.
-Öğrencinin organize olmasında yardımcı olun; bazı görevlerde fazladan zaman tanıyın. Verdiğiniz sorumlulukları sık tekrar etmeye çalışın;
-Öğrenciler kurallara uymakta zorlanırlar; kural listesi oluşturup sınıfa asın; uygun şekilde yönlendirmeye çalışın;
-Ödevleri ve diğer sorumlukları için not tutmalarına yardımcı olun;
-Karmaşık ve zor ödevleri bölüm bölüm vermeye çalışın; talimatları basitleştirerek söyleyin; not almalarına müsaade edin;
-Aileler ile iletişim halinde olun; öğrencilerin eksikleri konusunda aileyi bilgilendirin. Gerektiği zaman bir uzmandan yardım almak için aileyi yönlendirin.