Sindirim sisteminin görüntülenmesi; tanı ve tedavisi için endoskopik işlemler tarih boyunca değişik ilerlemeler kaydetmiştir.
Alt sindirim sisteminin endoskopik değerlendirilmesi; genel olarak kolonoskopi olarak ifade edilir ve yapılır. İşlem; semptomları olan hastaların değerlendirilmesinde ve kolorektal kanser riski yüksek kişilerin tarama ve takibinde kullanılır. Kolonoskopi; kolon incelenmesi için altın standart kabul edilen yöntemdir. Lezyonu doğrudan göstermesi yanında; biyopsi ve/veya tedavi imkanı verir. İyi bir kolonoskopik değerlendirme için; kaliteli kolon hazırlık esastır.. . Çekuma ulaşıldığı; ileoçekal valf; apandiks ağzı görülerek teyit edilmelidir.(T. cerrahi derneği)
Semptomları ; değişik karın yakınmaları bulunan bir hastada; radyolojik değerlendirmelerin negatif sonuç vermesi veya kliniği açıklamaması. Radyolojik olarak belirlenen tümör; darlık; ülser; tıkanma gibi lezyonların teyidi veya histopatolojik değerlendirilmesi; tümöral veya iltihabi bir lezyondan biyopsi ya da sitolojik çalışma yapılması;Gizli kanama odağı veya anemi ( kansızlık)sebebinin belirlenmesi; açık kanamada; lezyonun yeri ve cinsinin belirlenmesi;Ciddi organik hastalıkların göstergesi olabilecek iştahsızlık; halsizlik; zayıflama; bağırsak alışkanlığında değişme gibi belirti ve bulguların açıklanması; fistül akıntı ve apse lokalizasyonu gibi durumlarda;Erken kanser tespiti için tarama;Sebebi belirlenemeyen sürekli ishal; polipi olan ailelerin taranması;Kronik karın ağrısı durumunda tanı amaçlı yapılabileceği gibi ;
1- Kanser ameliyatı geçirenlerde nüks belirlenmesi. 2- polipozisli ailerin takibi. 3- Polipektomi yapılanlarda yeni gelişecek poliplerin tespiti.4 polipozis gibi kanser öncesi olayların takibi. 5- İnflamatuvar bağırsak hastalığı takibinde
Tedavi amaçlı olarak uygulamalar 1- Bağırsak veya anastomoz darlıklarının genişletilmesi. 2- Sindirim sistemi kanamalarında;kanama durdurma amaçlı girişimlerde . 3- Bağırsaklardaki yabancı cisimlerin çıkarılması. 4- Endoskopik polipektomi gibi nedenlerle de yapılır.
Günümüzde giderek yaygınlaşan bu işlemler; ülkemizde de; kanser öncesi veya malign kolorektal lezyonların tedavisi için kullanılır
Kolonik divertiküller; özellikle sol kolonda olmak üzere; tüm kolonda olabilecek keselenmelerdir.
Kolonda polip; sık görülen bir diğer lezyondur .Kolonoskopi esnasında polip tespit edilirse; sayıları; lokalizasyonu ve boyutları mutlaka belirtilmeli ve gerek küçük olanlarda forcepsle ve büyük olanlarda snare wire ile kement tarzında yakılarak çıkarılmalıdır. ÇIkarılan polipte kanser tespit edilse bile 2 mm alttan kesilerek çıkarılması halinde tam şifa sağlanmaktadır .Polipler genel olarak A- Non-neoplastik polipler / tümoral olmayan polipler ve B-Adenomatöz polipler( tümoral olan polipler )olarak 2 ana gruba ayrılır; Adenomatoz polipler histopatolojik olarak üç gruba ayrılır 1-Tubüler 2-tubülovillöz ve 3-villöz adenomlar .Bu polipler zaman içerisinde sekans olarak yaklaşık 5-7 yıl arasında tedavi edilmez veya çıkarılmazsa değişik oranlarda ( % 5- %40 arasında bir oranda) barsak duvarına yayılarak kanserleşme başlar.