Sınav kaygısı sıkça yaşanan bir duygu olup; öğrencinin yetiştirilmesi; eğitimi ve toplumun değer yargıları ile yakından ilişkilidir. Sınav kaygısı öğrenilerek kazanılmaktadır.

Yapıcı ve yıkıcı iki tür kaygıdan bahsedebiliriz:

1- Yapıcı kaygı olumludur; kişinin motivasyonunu artırarak başarıya götürür.

2- Yıkıcı kaygı ise olumsuzdur; kişinin konsantrasyonun azaltarak başarısızlığa sürükler.

Eğer okul döneminde yaşanan gerçek; öğrenme heyecanı yerine korku; yaratmak yerine sürekli ezbere tekrarlar; yaptıklarından zevk almak ve bireyin kendisinden hoşnut olması yerine bıkkınlık; bezginlik ve kuruntu ise; sınav kaygısı oluşumuyla karşı karşıya gelinmiş olur.

Sınav kaygısının gelişmesine neler zemin hazırlar ?

• Evdeki sıkı disiplin; kısıtlayıcı ve güven kırıcı ebeveyn tutumları

• Olumsuz ve kırıcı öğretmen eleştirileri

• Cezalar

• Kıt not verme

• Zorlu sınav koşulları

• Sık tekrarlanan okul başarısızlıkları veya başarının küçümsenmesi (örneğin; başarısını sürekli diğerlerine göre değerlendirilmesi)

• Yetişkinlerin olumsuz değerlendirmeleri ve bunların çağrıştırdığı öz’e tehdit duygusu

Sınav kaygısının farklı iki boyutu:

1- Kuruntu sınav kaygısının bilişsel (zihinsel) yönüdür. Bireyin kendisine dönük olumsuz düşünceleri (kuruntuları); sınavda dikkatlerinin kolayca dağılmasına neden olabilir.

• Daldım; kendimi veremiyorum
• Ya bu sınavdan iyi sonuç alamazsam ?
• Ben zaten yeteneksiz; beceriksiz biriyim; türünden iç konuşmalar bireye yarar yerine; zarar getiren kuruntu örnekleridir.

2- Duyuşsallık ya da heyecansallık; sınav kaygısının duyusal fizyolojik yönünü oluşturan otonom sinir sistemi uyarılmasıdır.

Örneğin;

*hızlı kalp atışları*kızarma;sararma

*mide bulantıları *sinirlilik ve gerginlik

*erleme *üşüme

Genelde yüksek sınav kaygılı bireyler; başkalarının eleştiri ve yargılarına aşırı duyarlılık gösterirler. Sürekli olarak özeleştiride bulunurlar. Özkavramları olumsuz; özgüvenleri düşüktür. Davranışları savunucudur.

Bir sınav insan için ne kadar önemli ise; o ölçüde kişiyi etkileyecektir. Öğrenci seçme ve yerleştirme sınavı gibi önemi yüksek bir sınav; kişiliğe yönelik bir tehdit olarak algılanabilir.

Sınav kaygısı sonucu sınav başarısı % 40’a varan bir oranda düşebilmektedir.

Aile üyeleri sınav için yaşadıkları kaygılarını çocuklarına yansıtırlar ise zarar vermeye başlarlar. Ailenin sınava hazırlık döneminde aşırı özveride bulunması ve bunu sıkça dile getirmesi; çocuğu daha çok yük altında bırakmakta; yaşadığı gerilimi arttırmaktadır.

Neler yapılabilir:

• Stress ile başaçıkmada kişinin kendi kontrol duygusu çok önemlidir.
• Herşeyden önce gencin kendi yaşamına sahip çıkmasına olanak tanımak gerekmektedir. Çocuğa kendi sorunlarını kendisinin çözeceğini; fakat ihtiyaç duyduğunda imkanlar dahilinde ona yardım etmeye hazır olunduğu mesajını vermek; onu rahatlatacaktır.
• Üniversite seçme sınavı herşeyin başlangıcı ya da herşeyin sonu demek değildir.Sınavın yaşam içindeki yeri ve öneminin gerçekçi bir biçimde belirlenmesi; sınava girecek olan kişiyi olumlu etkilemektedir.
• Herşeye rağmen sınav kaygısı bireyin başarısını düşürecek; hatta sağlığını bozacak kadar etkiliyorsa; profesyonel yardım almakta yarar vardır.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır; tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.