0-6 Ay

• Bu dönemde refleksler hakimdir.

• Yüksek sese tepkide bulunur.

• Omuz ve baş kontrolü görülmeye başlar.

• 4. Aylar içinde desteklendiğinde kısa bir süre oturabilir. Başını dik tutabilir. Kollarına dayanarak doğrulabilir.

• İsteklerini ağlayarak anlatır.

• Sevilmekten hoşlanır.

• Memnuniyetini gülümseyerek gösterir.

• Yakaladığı bir hareketi durmadan tekrarlar.

• Çıngırağı hızla salladığında ses çıkardığını fark eder.

• Nesneleri avuç içi ile yakalar.

• Görme ve işitmenin İşbirliği görülür. Sesin geldiği yöne bakar.

• Nesneleri özellikle ağzına götürerek tanımaya çalışır

• Heceleri tekrarladığı görülür (“ba-ba; da-da” vb.).

• Emekleme hareketi görülür.

7-12 Ay

• Beden kontrolü konusunda pek çok kazanım gerçekleşmiştir.

• Destekle oturabilir.

• Çevresini büyük bir merak ve ilgi ile izler.

• Her şeye dokunmak ister.

• Tanıdığı insanları yabancılardan ayırt eder.

• Kahkaha ile gülebilir. Sevgi gösterir.

• Tanıdıklarına olumlu tepkiler verirken; tanımadıklarına ağlama tepkisi verir.

• Özellikle annenin mutlu ve mutsuz ifadelere uygun tepkiler verir.

• Renkli; hareketli nesnelere ilgi duyar; onları tutmaya; yakalamaya çalışır.

• Objeleri bir elinden diğerine geçirebilir.

• Nesneleri fırlatmaktan hoşlanır.

• Topu karışındaki kişiye atma denemeleri yapar.

• Tek kelimelik cümleler kurar.

• Kaşık kullanabilir.

• Bardağını iki eliyle tutup ağzına götürmeyi başarır.

• Yürümeye başlar.

• 1 yaş çocuğu artık yabancılardan da eskisi kadar kuşkulanmaz. Oynamak isteyen her yetişkine kolayca yaklaşır.

• Çevresinde işittiği seslere son derece duyarlı olan bir yaş çocuğu; zaman zaman bunları taklit etmeye çalışır; bu arada henüz anlamı olmayan bir çok ses de çıkarır. Çıkardığı bazı seslerin ise dilsel olarak olmasa da; çocuk ve onun yakın çevresindekilerin anlayabileceği bir anlamı vardır.

• Çıkarabildiğinden daha çok kelimeyi anlar .

13-24 Ay (2 Yaş)

• İki kelimelik cümleler kurar.

• Konuşabildiğinden daha fazlasını anlar.

• Yürüme ile ilgili koşma; sıçrama; geri geri yürüme; merdiven çıkma gibi diğer hareket becerilerini geliştirmeye ve buna bağlı olan itme; çekme; denge de durma; eşya taşıma gibi becerilerde de ustalık kazanmaya başlar.

• Artık hareket edebildiği için daha önce merakla gözlediği eşyalara erişmeyi; onları ellemeyi de başarır.

• Gördüğü eşyaları ellemek onlarla oynamak ister. Kendisine bu fırsat verilmediği ve ya yapmak istediği bir faaliyet engellendiği zaman hayal kırıklığına uğrar; bunu ağlama; tepinme davranışları ile gösterir.

• Son derece meraklıdır; dış dünyada gördüğü her şeye ilgi duyar.

• Çocuk kendi kendine yemeğini yemeğe; kendi kendine yürümeye heveslidir.

• İlgi çekmekten hoşlanır; çok hareketlidir.

• Dikkat süreleri 2-5 dakika gibi çok kısadır. Ancak bir şey onlara çok ilginç gelirse daha uzun bir süre etkinliğe katılabilirler.

• Henüz kendi kendine belirli bir süre oynama konusunda da başarılı değildir.

• Oyuncak seçimi oyuncakla oynama konusunda herhangi bir karalılığa ulaşamamıştır.

• Tuvalet kontrolünü kazanır.

• Hareket ve görme alanı içindeki diğer çocuklara ilgi duyarsa da henüz onları sürekli oyun oynayabileceği arkadaşlar olarak görmez. Daha çok anne baba ile birlikte olmaktan ve oynamaktan hoşlanır.

• Uyku ihtiyacı giderek azalır; ancak hala gündüz bir kez en az bir iki saat; geceleri ise yaklaşık on iki saat uykuya ihtiyacı vardır.

• Sandalye de rahatlıkla oturabilir.

• Elinden tutulduğunda; merdivenleri inip-çıkabilir. Tek ayaküstüne atlayabilir. Atlamada iki ayağını birden kullanamaz.

• Koşabilir; ancak ani dönüşlerde dengesini kaybeder.

• Kitap sayfalarını üçer-beşer çevirebilir; tek tek de çevirmeyi de becerebildiğini zaman zaman; ortaya koyar.

• Bu dönemde çocuklar sık sık “hayır” kelimesini kullanır ve hatta çok hoşlandığı bir şeyi isteyip istemediği sorulduğunda dahi hayır diyebilirler.

• İki yaşın ortalarında olumsuz tepkiler daha sık görülür. Gelişmenin adeta doğal bir seyri olan bu durum bir anlamda çocuğun dış dünyaya karşı çaresizliğinin dile getirilmesi olarak yorumlanabilir.

25-36 Ay (3 Yaş)

• Hareketli; neşeli ve canlıdır.

• Yürüme konusunda ustalık kazanmıştır; yürümeye ilişkin tüm hareketleri kolaylıkla başarabilir.

• Rahatça koşar; ellerini ve kollarını kullanabilir.

• Dili kullanma yeteneği bir hayli gelişmiştir.

• Konuşmayı düzgün bir şekilde başararak çevresi ile sözlü iletişim kurabilir.

• Bildiği kelimeler ifade edebildiklerinden daha fazladır. Bu nedenle hızlı düşünebilir. Ancak bunu sese dönüştürmekte bazı sıkıntılar yaşayabilir. Bu da zaman zaman konuşma kusuru izlenimi verebilir.

• Kendisi ile konuşulmasından; sorular sormaktan hoşlanır.

• Yetişkinlere cevap verebilir; onaylarını ister.

• Kendi başına yemeğini yiyebilir.

• Bazı şeyleri dökmeden taşıyabilir.

• Benmerkezcidir.

• Yaşıtlarıyla kısa süreli oynamaktan hoşlanır.

• Kendi kendine oynamaktan olduğu kadar; anne babası ile birlikte olmaktan; onlarla oynamaktan; konuşmaktan da zevk alır.

• Kendi başına giyinip soyunabilir.

• Hayal oyunları ve hayal arkadaşları üretir.

• Yetişkin giysilerini denemekten ve davranışlarını taklit etmekten hoşlanır.

• Basit ve çok uzun olmayan hikâyeler dinlemekten; basit melodisi olan şarkıları tekrarlamaktan hoşlanır.

• Büyük resimli kitaplara; boya kalemlerine ilgi duymaya başlar.

• Yetişkinle birlikte kitaplardaki resimlere bakmaktan hoşlanır.

• Resimlerin hikâyelerini severek dinler. Hoşuna gidenlerin tekrarlanmasından hoşlanır.

• Henüz çizme konusundaki becerisi çok sınırlı olmakla birlikte renkli kalemlerle kâğıtlara çizmeye de çalışır.

• Koku ve doku farklılıklarını ayırt edebilir.

• Küpleri üst üste koymada ustalaşmıştır. 9-10 küple kule yapabilir. Küpleri yatay kullanma görülür.

• Büyük ölçüde benmerkezcidir. Ancak aile içinde geçerli olan bazı kuralları da fark etmeye başlamıştır.

• Yavaş; yavaş paylaşmayı; beklemeyi; isteklerinin yerine getirilmesi için sabırlı olmayı öğrenmeye başlar.

• Kendisine yakın yaşlardaki diğer çocuklarla birlikte olabilmek için kendisinden istenen bazı fedakârlıkları da yapabilmeyi başarır.

• Dış dünya ve çevresindekilerle son derece ilgili olan çocuk yetişkinlerin giysilerini giymekten onların davranışlarını taklit etmekten; kutular; tekerlekler; toplar; çekiç; düğme resimli kartlar vb. gerçek nesnelerle oynamaktan bunları gruplara ayırmaktan; eşleştirmekten büyük zevk alır.

 37-48 Ay (4 Yaş)

• Kendi kendine hareket edebilen; soru sorabilen; seçim yapabilen; kendisi hakkında bilgiler verebilen bir bireydir.

• Büyük ve küçük kas becerileri artmıştır. Rahatça zıplar; koşar; yürür; her fırsatta hareket etme ihtiyacını belirtir.

• Top yakalamada becerisi artmıştır.

• Üç yaşın sonlarına doğru hareket becerisi üç tekerlekli bir bisiklete binebilecek ve topu atıp tutabilecek düzeye ulaşmıştır.

• Ne? Neden? Niçin? Sorularını sıklıkla kullanır. Kendisine yapılan açıklamaları ilgiyle dinler.

• Yetişkin davranışlarını örnek alır.

• Övülmekten hoşlanır.

• Daha uzun süreli oyun oynar.

• Gerçekle hayal olanı karıştırır.

• Argo kelimeleri kullanmayı dener.

• El ve parmaklarını kullanmada bir hayli ustalık kazanmıştır. Kalem; fırça ve makası başarılı bir şekilde tutup kullanabilir. Büyük boydaki kâğıtlara kalın kalem ve fırça ile resim yapmaktan hoşlanır. 

• İnsan resmini bir baş ve ona bağlı olarak çıkan iki çizgi ile belirterek çizer. Beden bu çizimde yer almaz.

• Diğer çocuklarla birlikte olmaktan daha önceki yaşlara oranla daha fazla zevk almaya başlar. Oyunları 3 yaşta olduğundan daha uzun sürelidir.

• Dil aracılığı ile duygu ve düşüncelerini anlatmakta oldukça başarılıdır. Zaman zaman kendini ifade etmekte güçlük çekse de genellikle kendisini iyi ifade edebilir.

• Yetişkinin isteklerini mantıklı olarak açıklamasını ister kendi davranışını ve başkalarının davranışını belirli standartlara göre eleştirebilir. Hatta bu arada yetişkini de eleştirmekten çekinmez.

• Hala gerçekle hayali birbirine karıştırma konusunda sorunları vardır.

• Yaptıkları konusunda çok kere hayal ürünü olan hikâyeler anlatmaktan hoşlanır.

• Masal dinlemeyi sever dikkat süresi 10-15 dk. arasında değişir.

• 49-60 Ay (5 Yaş)

• Çocuğun çevresine ilişkin yeni keşiflerde bulunduğu; çevresini giderek genişlettiği; yetişkin desteğine daha az ihtiyaç duyarak bazı sorumluluklar almaya hazırlandığı bir yaştır.

• Hızla sosyalleşmektedir (Toplum kurallarını öğrenmek için gayret gösterir).

• Genellikle canlı ve neşelidir.

• Davranışları genellikle kendine güvenli ve dostçadır.

• Bu yaşta gelişme ilk dört yıla kıyasla oldukça yavaşlamıştır.

• Yetişkinleri memnun etmekten hoşlanır.

• Yaptığı için görülüp beğenilmesini ister.

• Koşma; sekme ve atlama da vücut hareketleri tam bir denge içindedir.

• İnsan resmini; baş; bacaklar ve ayaklar olarak çizer. Bedenin bu çizimde yer alması; altıncı yaşa doğru gerçekleşebilir.

• Yetişkinin tüm davranışlarını izler ve onların gerçek hayatta yaptıklarını oyunlarında tekrarlamaktan hoşlanır.

• Sürekli konuşur ve sorular sorar.

• Herhangi bir becerinin kazanılmasında büyük sebat gösterir.

• Duygularını kontrol etmeyi büyük ölçüde başarır.

• Ev içindeki ve dışındaki işlere ilgi duyar.

• Giyinmek; yemek yemek; saç taramak; yıkanmak konusunda artık iyice ustalaşmıştır.

• Uygun fırsatlar verilmişse ayakkabısını giyebilir; basit tokalar takabilir; biraz zorlukla da olsa düğmelerini ilikleyebilir.

• Grup oyunlarından hoşlanır. Grubun dışında kalmak istemez. Arkadaşları ile birlikte olabilmek için bazı fedakârlıklarda bulunması gerektiğini fark eder.

• Resim ve müzikle ilgilenmekten zevk alır.

• Hem yaşıtları hem de yetişkinlerle iyi geçinmeye çalışır.

• İp atlama; bisiklete binme; koşmaca gibi oyunlar oynamaktan zevk alır.

• Hikâyeler dinlemekten ve anlatmaktan hoşlanır.

• Eğer ev ortamı ona imkân sağlayabiliyorsa; artık kitaplara da ilgi duymaya başlar.

• Sayılar giderek daha fazla ilgisini çeker. Bilebildiği sayılarla gördüğü her şeyi sayar.

• Evde ve okuldaki kuralları daha iyi anlar ve uygular. Zaman zaman tedirginlik ve küskünlük gösterirse de; bu tür davranışlar daha çok çocuk yorgun; uykusuz veya hasta olduğunda ortaya çıkar .

61-72 Ay (6 Yaş)

• Çocukluk dönemi gelişiminde özelliği olan kritik dönemlerden biridir. Beş yaşında genellikle rahat; uyumlu ve sakin görünen çocuğun bu yaşın ortalarına doğru değişmeye başladığı; daha hareketli ve uyumsuz bir görünüm almaya başladığı dikkati çeker.

• Süt dişlerini değiştirir.

• Hareketleri koordinelidir.

• Bedenini daha iyi koordine eder.

• Koşmak; kaymak; müzik eşliğinde dans etmek; şarkı söylemekten hoşlanır.

• Kendi kendine giyinip soyunabildiği gibi; kendi kendine tuvaletini yapmayı; hatta kendini temizlemeyi de başarır.

• Oldukça meraklıdır. Öğrenme isteği güçlüdür.

• Yetişkin arkadaşlığından hoşlanır.

• Arkadaş grubu içinde olmaktan hoşlanır.

• Görev almaktan memnun olur.

• Oyun oynadığı gruplar genişlemiştir. Yalnız başına oynamaktan hoşlanır.

• Oyunda kurallar çocuklar tarafından konulur.

• Grup oyunlarında cinsiyet ayrımı gözetir.

• Düşünce açısından realisttir; sık sık doğru mu sorusunu sorar.

• Çocuk kendisine bildirilen kurallar ve ya konulan yasaklar karşısında da sık sık neden sorusunu sorar. 

• Kalem ve fırça kullanmakta ustalaşmıştır.

• Resimlerinde çizdiklerinin neler olduğu daha kolaylıkla anlaşılabilir. Çizgileri daha gerçekçidir. İnsan resmini; baş; gövde; kollar ve bacaklarını belirterek tam çizebilir.

• Oldukça değişken bir özelliğe sahiptir. Bu nedenle zaman zaman ev ve okuldaki davranışları arasında farklılıklar görülebilir.

• Geçmiş; şimdi ve gelecek zaman kavramları; kaba bir biçimde şekillenmeye başlamıştır.

• Zaman zaman duygusal patlamalar gösterebilir.

• Artık yetişkine daha az bağımlıdır; arkadaşlarının beraberliğini daha çok arar.

• Sosyal yönden hala ailesine bağımlılığını sürdürmekle birlikte öğretmenin ve arkadaşlarının önemi de artmayı sürdürür.