Birkaç gün önce yaşamın kıyısında filmini izledim.Film insanın içine işliyor;filmde talihsiz bir kaza sonrası üç evladını kaybeden bir babanın yaşadığı derin acı ;suçluluk duyguları ;yasının hala devam ettiğini görüyoruz.Gerçekten çok etkileyici;izlerkenve sonrasında film sizi çok etkiliyor.Ölüm ;doğum;hastalık ve sağlık kadar tıbbı ilgilendiren; hepimizin sıklıkla karşılaştığı bir durumdur.Yas;geri dönüşü olmayan kayba karşı verilen doğal tepkidir.Bu tepki;geride kalanın enerjisini;kayıp dışı yaşama aktardığında tamamlanır.Yas tepkisi yaşanması gereken ağrılı bir vazgeçiştir.Yas sürecinde bireysel farklılıklar olamasına rağmen;genel olarak üç ayrı dönemden oluşan süreç yaşanır.1-Şok ve inkar 2- Sıkıntı-huzursuzluk hali ve sosyal geri çekilme 3-Yeniden yapılanma .Yas süreci ;bireyin kişiliğinden ;önceki yaşam deneyimlerinden;kaybın anlamından;kaybedilenle ilişkinin yapısından;sosyal ilişkilerinden o andaki yaşam olaylarından;sağlık durumundan etkilenir.Eğer yas süreci başarıyla tamamlanırsa;yas tutan işine ;sosyal rollerine geri döner ve yeni hedeflere yönellir.Patolojik yas süreci ise ;bireyin biyopsikososyal fonksiyonlarını bozar.Yas sürecinde bireysel faktörler kadar kültürel faktörler de önemlidir.Bizim toplumumuzda ölümün arkasından birtakım dini ve kültürel rituellerle kayıp yaşantısı yakınlar arasında paylaşılır.Kaybın olduğu günden başlayarak 7;40;52.günlerde paylaşılarak yaşanan ritueller sureç için kolaylaştırıcı faktörlerdir.Ortalama 6 ay-1 yıl yaslı kişinin desteklenmesi sorunların paylaşılması söz konusudur.Ama bazen yıldönümleri gibi yaşantılar kişiyi zorlayabilir.
Genel olarak yas sürecinde birey birkaç hafta içinde iş yaşamına dönebilir;birkaç ay içinde iş yaşamına dönebilir;birkaç ay içinde sosyal rolleri ile denge kurmaya ve yaklaşık 6 ay-1 yıl içinde de yeni ve sağlıklı ilişkilerle hayatına yeni bir yön vermeye başlayabilir.
Yas süreci işlevselliğini kaybederse yada beklenenin dışında gelişirse patolojik yastan bahsedilir.Bu kişilerde ölenin şikayetlerinin taklit edilmesi;psikosomatik durumların ortaya çıkması;kişilerarası ilişkilerde bozulma;belirli kişilere beklenenin dışında düşmanca tutum sergilenmesi ;kabul edilemeyen öfke ve düşmanca duygularla başedebilmek için robot gibi davranması ;sosyal ilişkilerinde yetersizlik;ekonomik ve sosyal alanda kendine zarar verici davranışlar sergilemesi;intihar riskinin yüksek olan ajite depresyon tablosunun ortaya çıkması.Patolojik yasın erken yakalanıp tedavisinin düzenlenmesi kişinin yaşamını sürdürmesinde çok önemlidir.