Psikoloji de travma; ‘Bireyin gerçek ya da algılanan bir ölüm ya da yaralanma içeren; ya da kendisinin veya başkalarının fiziksel bütünlüğüne tehdit oluşturan olay veya olaylar yaşaması; tanık olmasıdır.’ Bu yaşanan olaya karşı birey çok yoğun korku; çaresizlik ve dehşet duyar.

Bunlar genellikle herkes için ağır stres olabilecek olaylar sayılmaktadır. Travmalara örnek verecek olursak; trafik kazası geçirmek; saldırıya uğramak ya da saldırıya şahitlik etmek; deprem yaşamak birer travmatik olay olarak değerlendirilebilir.

Travma Türleri 

Travma alanında çalışmaları ile tanınan Dr. Claudie Herbert tarafından travmalar üç türde inceleniyor.

1. İnsan kaynaklı; büyük ölçekli travmalar: Tren kazaları; savaşlar; nükleer felaketler gibi.

2. Doğal afetler: Depremler; seller; volkanik patlamalar ve tsunami gibi.

3. Bireysel travmalar: Aile içi şiddet; suç; terör; soygun; hırsızlık; tecavüz gibi. 

Travmatik olayların 18 yaş altında yaşanması; çocukluk çağı travmaları olarak adlandırılır. Bunlara bazen gelişimsel travmalar olarak literatür de görebiliyoruz. Doğal afete maruz kalma; savaşa şahit olma; saldırıya uğrama; kaçırılma; kaza geçirme gibi yukarıda bahsedilen travma türlerinin yanı sıra; psikolojide sıkça çalışılan çocukluk çağı travmalar istismarlar ve ihmaldir. Bunlar genellikle; fiziksel; cinsel; duygusal istismar ve ihmal olmak üzere 4 başlık altında incelenir. Bu çocukluk çağı travma türleri anne; baba; bakıcı ya da diğer yetişkinler (akraba; öğretmen; komşu vb.) tarafından; bilinçli olarak çocuğa fiziksel zarar verme; çocuğun kötü beslenmesine yol açma; çocuğun gelişimine uygun olmayan cinsel faaliyetlere çocuğu dahil etme veya bu amaçla çocuğu kullanma; bireysel çıkar için çocuğu kullanma gibi durumlarla görülen; çocuğun fiziksel; zihinsel ve psiko-sosyal gelişimini kısıtlayıcı; zarar verici veya geriye gitmesine sebep olabilecek her türlü faaliyette bulunmayı içerir. 

Çocukluk çağında yetişkinler tarafından sebep olunabilecek travmatik deneyimler fiziksel istismar; cinsel istismar; duygusal istismar ve ihmal olarak dört grup altında değerlendirilebilir.

1. Fiziksel istismar: 18 yaşından küçük çocuk veya gencin; yetişkin tarafından vücut bütünlüğüne zarar gelecek şekilde fiziksel hasara uğratılması; yaralanması ya da yaralanma riski taşımasıdır. Fiziksel istismara örnek olarak; yakma; ısırma; bağlama; tokat atma; sarsma gösterilebilir. 

2. Cinsel istismar: 18 yaşından küçük çocuk veya gencin; kendisinden en az 5 yaş büyük olan birey(ler) tarafından cinsel faaliyetlere dahil edilmesidir. Örnek olarak; çocuğun vücuduna ve cinsel bölgelerine dokunma veya kendi vücuduna dokunmasını isteme/zorlama; cinsel faaliyete şahitlik ettirme; pornografi izletme cinsel istismar örneklerindendir. 

3. Duygusal istismar: 18 yaşından küçük çocuk veya gencin; yetişkinler tarafından tutum ve davranışlara maruz bırakılması ya da gereksinim duydukları ilgi; sevgi ve bakımdan mahrum bırakılarak toplumsal; kültürel ve bilimsel açıdan psikolojik hasara uğratılmaları durumudur. Çocuğa bağırma; küfretme; korkutma; tehdit etme; duygusal ihtiyaçlarını karşılamama; kardeş ayrımı yapma; önemsememe; alay etme; lakap takma; baskı kurma; aşırı koruyucu olma; korkutucu cezalar verme duygusal istismar örneklerindendir. 

4. İhmal: Çocuğun; yetişkin tarafından; temel ihtiyaçlardan (beslenme; güvenlik; eğitim; tıbbi bakım; barınma) ya da duygusal ihtiyaçlardan (sevgi; ilgi; bağlanma vb) mahrum bırakılması olarak tanımlanabilir. Ebeveynin koruyucu; yönlendirici desteğinin çocuğun üzerinde olmaması ya da ender olması; çocuğun fiziksel bakımının yapılmaması; giyiminin önemsenmemesi; evde bakım verenin olmaması; okul devamsızlığı olması ve okul konusunda çocuğun takip edilmemesi; desteklenmemesi; eve giriş çıkış saatlerine dikkat edilmemesi ihmal örneklerindendir. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır; tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.